İlk olarak, taraflar kendi iradeleriyle arabuluculuğa başvurmaya karar verdiklerinde; Arabulucu seçimi, düzenleneceği yer ve zaman üzerinde anlaşma sağlayabilirler.
İkinci olarak, arabuluculuk süreci boyunca taraflar görüşmek istedikleri konulara karar verebilirler. Süre sınırlaması ve usul belgelerinin ibrazı gibi tarafları bağlayıcı katı kurallar yoktur. Arabuluculuk işlemleri esnektir.
Üçüncü olarak, arabuluculuğun iradi bir yöntem olduğu göz önüne alındığında, taraflar süreci istedikleri aşamada sonlandırmakta serbesttirler.
Son olarak, tarafların özgür iradesinin bir ürünü olan arabuluculuk anlaşması, tarafların uyuşmazlığın giderilmesi konusundaki hak ve yükümlülüklerini ortaya koyar.

Arabuluculuk, her uyuşmazlıkta farklı bir yönde gelişir; ancak yöntemin aşamaları veya süreçleri açıktır. Bu bağlamda arabulucu, sürecin yönetilmesinden, farklı aşamalarda tarafların yönlendirilmesinden, farklılıklarının üstesinden gelinmesinden ve aralarındaki iletişimin olumlu bir şekilde yeniden kurulmasından sorumludur. Klasik arabuluculuk sürecinin beş farklı aşamadan oluştuğu kabul edilir.

• Hazırlık Aşaması

Hazırlık aşaması, arabuluculuk sürecinin ilk aşaması olarak değerlendirilmektedir. Arabulucu, bu aşamada taraflarla ayrı ayrı veya birlikte bilgilendirme oturumu düzenleyebilir. Bu aşama hem arabulucu hem de tarafların önem vermesi gereken bir aşamadır. Arabuluculuğun ilk oturumu için de hazırlık yapılmasına imkân tanır. Arabulucunun hazırlığı, bir uyuşmazlıktan diğerine göre değişebilir. Bazı durumlarda, özellikle de ticari arabuluculukta, taraflar arabulucuya sözleşme, mektup, e-posta veya bilirkişi görüşü gibi belgeler sunabilir.

• Başlangıç Aşaması

Arabulucu etkili bir giriş konuşması ile arabuluculuk oturumunu başlatır, karşılıklı güven ile sürecin anlaşılması sağlanır. Bu aşamada ayrıca, temel kurallar ortaya konulur ve doğrulanır. Daha önce imzalanmamışsa, hazırlık veya başlangıç aşamasında bir arabuluculuk sözleşmesinin imzalanması gerekir.

• İnceleme / Araştırma Aşaması

Arabuluculuğun bu aşamasında amaç, mevcut uyuşmazlıkla ilgili olayları, duyguları ve diğer önemli hususları ortaya çıkarmak, anlaşmaya yönelik başlıkları tespit etmek ve bir sonraki aşamanın gündemini hazırlamaktır. İnceleme / araştırma aşamasında arabulucu, taraflara sırasıyla söz verir. Taraflar sırasıyla söz alır ve kendi anlatımlarıyla uyuşmazlık hakkında bilgi verir. Daha sonra arabulucu, bazı hususların açıklığa kavuşması ve bilgi boşluklarının tamamlanması için sorular sorar; Böylelikle taraflar birbirleriyle görüşlerini paylaşabilir ve birbirlerinin kaygı ve korkularını anlayabilirler. Bu noktada, pozisyonların altında yatan menfaatler ve ihtiyaçlar da tespit edilebilir.

• Müzakere Aşaması

Müzakere aşamasında taraflar, arabulucunun yardımı ile uyuşmazlık konularını müzakere eder ve anlaşmaya varmaya çalışır. Gündem hazır olduğunda arabulucu, taraflardan olası seçenekler hakkında konuşmalarını ister. Bu noktada tarafların fikirlerini beyan etmesi, onlar için hiçbir şekilde bağlayıcı olmaz; bu çalışma menfaatlere uygun ve uygulanabilir çözüm seçenekleri bulmak için yapılır. Arabulucu, taraflardan çözüm seçeneklerini sıralamalarını, her bir seçeneğin nasıl uygulanabilir olduğunu ortaya koymalarını ve alternatifler üzerinden sorunu çözmeye çalışmalarını teşvik eder. Son olarak, katılımcılar kararlarını gözden geçirir, ayrıntıları tartışır ve ilgili seçeneklerin işe yarayıp yaramayacağı ve menfaatlerini karşılayıp karşılamayacağını değerlendirmek için bir gerçeğe uygunluk testi yaparlar.

• Sonuç / Anlaşma Aşaması

Bu aşamada amaç, arabuluculuk faaliyeti ve sonuçlarını etkili bir şekilde değerlendirmektir. Taraflar arasında bir anlaşma sağlandığında arabulucu, anlaşmanın herkesçe anlaşılıp anlaşılmadığını teyit eder. Kural olarak anlaşma belgesi, taraflar veya onların avukatları tarafından hazırlanır. Eğer taraflar bir anlaşmaya varamazlar ise; arabulucu tarafları bir anlaşmaya ulaşmaları yönünde adım atmaları için teşvik eder.